سید قطب به سال 1906 در یکی از روستاهای کشور مصر،در یک خانوادهء مذهبی بدنیا آمد.پس از گذراندن تحصیلات ابتدائی و متوسطه وارد دانشگاه شد و در رشت زبان عربی به اخذ درجه لیسانس‏ نائل آمد و به کار معلمی مشغول گشت و در ضمن به نویسندگی و کارهای علمی روی آورد.او در سفری که به آمریکا رفت در نوشته‏هایش از دنیای غرب و سیاست خصمانه آنها انتقاد کرد.تا اینکه‏ مجبور شد از کارهای آموزشی کناره بگیرد و به جماعت اخوان المسلمین‏ پیوست او بخاطر تحقق آرمان اسلامی و الهی خود در 1954 بازداشت و به زندان محکوم شد.پس از آزادی از زندان مجددا به جرم فعالیتهای‏ اسلامی دستگیر و از سوی دادگاههای مصر به اعدام محکوم گردید.و برکامهء همه اعتراضات در 1966 حکم دادگاه در مورد او اجرا شد.
آثار و نوشته‏های سید قطب به دو دسته ادبی شامل:نقد و تحلیل، قصّه،تعلیم و تربیت بالغ بر 12 کتاب و آثار دینی و اجتماعی:بالغ بر 24 کتاب است.
از مهمترین آثار او:تفسیر فی ضلال القرآن در 7 جلد،اسلام و صلح جهانی،ویژگیهای اندیشه اسلامی،آینده در قلمرو اسلام،عدالت‏ اجتماعی در اسلام،نقد ادبی را می‏توان نام برد که هرکدام‏ چندین بار چاپ و منتشر شده است.
سید قطب نویسنده معاصر در 1906 در یکی از روستاهاس اسیوط مصر به دنیا آمد.پدرش مردی متدیّن و پرهیزگار و مادرش از خانواده‏ای محترم و سر شناس‏ بود.او دو خواهر به نامهای حمیده و أمینه و یک برادر کوچک به نام محمد داشت.پدرش را در کودکی از دست داد و رسیدگی به مادر،برادر و خواهرانش وظیفه او شد. با پیش آمئن چنین شرایطی سیّد مجبور شد رحل اقامت در قاهره افکنده و با خانواده‏ اش در آنجا زندگی کند،مرگ ناگهانی مادر در 1940 و او را دچار غم و اندوه سختی‏ کرد.او در سلسله مقالاتی تحت عنوان‏"أمّاه‏"که آنها را در کتاب‏"الأطیاف الاربعه‏" منتشر ساخت،احساسات شدید خویش را در فقدان مادر و غم جانسوزی که بخاطر این مصیبت بر قلبش نشسته بود به تصویر کشید و از غربت و تنهائی سخن به میان‏ آورد.سیّد در سنین نوجوانی به تحصیل در دروس ابتدائی و مقدّماتی و آموزش و حفظ قرآن مجید پرداخت.سالهای 1920 تا 1939 دورانی است که به قاهره رفت و پس‏ از گذراندن دوره دبیرستان وارد دانشکده‏"دار العلوم‏"شد و به اخذ درجه لیسانس‏ در ادبیّات زبان عربی موّفق شد،پس از فراغت مدّتی را به تدریس تاریخ‏ و جغرافیا و ادبیات زبان عربی و انگلیسی گذراند و مدّتی به‏عنوان بازرس فنی‏ در آموزش و پرورش به کار مشغول شد1،امّا به ظاهر محیطهای کاریش طبع‏ او اراضی نساخته،به زودی از ادامه کازر منصرف می‏شود و به کار نویسندگی روی‏ می‏آورد و چیزی نمی‏گذرد که مقالات و نوشته‏های او در کنار آثار بزرگانی چون طه‏ حسین،عبّاس محمود عقّاد،مصطفی صادق رافعی و............در روزنامه‏های: الاهرام،الرّساله و الثقافه چاپ و منتشر می‏شوند،مرحله سوم زندگی او یعنی سالهای‏ 1939 آغاز شکل‏گیری شخصیت اسلامی و درخشیدن باورهای دینی او به شمار می‏رود.در سال 1939 مقاله‏ای با عنوان‏"التصویر الفنی فی القرآن‏"و"مشاهده القیامه‏ فی القرآن‏"در مجله‏"االمقتطف‏"نوشته و به زیبائیهای فنّی و ویژگیهای اعجاب‏ انگیر برخی از آیات قرآن اشاره می‏کند.نتیجه،پی گیری این تحقیق به چاپ دو کتاب‏ از او به نامهای:"التصویر الفنّیّ فی القرآن‏"و"مشاهده القیامه فی القرآن‏"در 1946می‏شود،در 1946 که عبد الله علی القصیمی کتاب‏"هذه هی الاغلال‏"را می‏نگارد، ایمان و اعتقاد به خدا و ادیان را زیر سؤال می‏آورد،عده‏ای در مقام تأیید او برآمده‏ و زبان به ستایش او می‏گشایند،سیّد با شدّت به نوشته‏های مؤلّف حمله کرده‏ و از آرمانهای دینی و مذهبی دفاع و حمایت می‏کند.او در 1946 با انتشار مقاله‏ای به‏ نام‏"مدارس للسخط"اوضاع جامعه مصر را مورد انتقاد قرار داده و از مسلمانان دعوت‏ می‏نماید تا برای اصلاحات عمومی در جامعه خویش به تلاش و فعالیت بپردازند.2
سیّد قطب در سال 1948 برای مطالعه پیرامون برنامه‏های آموزشس و علمی به‏ همراه یک هیات علمی از طرف دولت مصر به امریکا زرفته و مدّت دو سال و نیم‏ را در ایالت واشنگتن و کالیفرنیا می‏گذراند.او در نامه‏ای که برای‏"توفقق الحکیم‏"قصّه‏ نویس و ادیب مشهور مصری می‏نویسد از حاکمیت ضد ارزشها در آنجا نکوهش کرده‏ و کتاب جدید او را به نام‏"الملک اودیب‏"مورد حمله و انتقاد قرار داده و پیشنهاد می‏کند نویسنده مسائل طرح شده در کتاب را با آرمانهای اسلامی نه دیدگاههای‏ یونانی مورد بحث قرار دهد و در آینده نیز محورهای مطالب را از اسلام که‏ از فلسفه خاصّ و مستقلّی برخوردار است انتخاب و گلچین نماید.او پس از بازگشت‏ ازسفر برنامه‏های تحصیلی کشورش را که توسط انگلیسی‏ها تهیه شده بود مورد انتقاد قرار داده،خواستار تنظیم برنامه‏های آموزشی مبتنی بر قوانین اسلامی‏ می‏گردد.سیّد همچنین از امریکا بخاطر سیاست خصمانه دنیای غرب پرده برداشته‏ و برنامه‏های آموزشی آنجا را که موجب فساد فطرت و ویرانی خصائص پسندیده‏ انسانی می‏شود مورد اعتراض شدید قرار می‏دهد.و در کتاب‏"الاسلام و مشکلات‏ الحضاره‏"با دلایل و مستند و شواهد زنده خطر شیوع فساد و بی‏دینی را در جوامع‏ غربی بخصوص آمریکا گوشزد نموده و به جای آن راه حلّهای مناسبی از اسلام، در برابر این طرحهای شیطانی ارائه می‏نماید.در این مرحله از سالهای زندگی یعنی‏ از 1951 تا 1965 و به دنبال همین اعتراضات و انتقادات از کارهای آموزشی کناره گرفته،بیشتر به تحقیقات اسلامی و مسائل سیاسی می‏پردازد تا رسما به جماعت‏ "إخوان المسلمین‏"پیوسته و بنا به قول‏"عبد الحکیم عابدین‏"علیرغم آنکه سمت‏ و عنوان چشمگیری در جماعت مزبور نداشت امّا به‏عنوان یک متفکّر و اندیشمند بزگ و توانا مشهور می‏گردد و با برعهده گرفتن سردبیری روزنامه‏"الدّعوة"ارگان‏ جماعت‏"اخوان المسلمین‏"به نشر عقاید اسلامی و آرمانهای والای دینی و الهی‏ پرداخته و در کنار تلاشهای مطبوعاتی به نشر کتابهای:اسلام و صلح جهانی،این دین، آینده در قلمرو اسلام،ویژگیهای تصور اسلامی...........می‏پردازد.او به شدّت به‏ نغمه‏های جدائی دین از سیاست تاخته و مسائل دین ستیزی را که در آن زمان در ترکیه‏ شایع گردیده بود مورد نکوهش قرار داده افسانه جدایی دین از سیاست را ساخته‏ دست بیگانگان و دشمنان اسلام و قرآن می‏شمارد.به اعتقاد او اندیشه‏های مادّی‏ شرق و سرمایه‏داری دو عاملی بودند که دنیا را به پرتگاه سقوط ونیستی کشانده‏ و برای بشریت را نجاتی جز رو آوردن به اسلام و عمل به فرامین الهی آن وجود ندارد.سیّد به تفصیل این مطالب را در کتاب دستنویس خود به نام‏"امریکا التی‏ شاهدت‏"مورد بحث و بررسی قرار می‏دهد،او در جای دیگر سیاستهای آموزشی‏ و سنّتی‏"الأزهر"رامورد اعتراض قرار داده پیشنهاد می‏کند باتوجه به رسالت‏ آموزشی این مراکز علمی اقتضا دارد،فرهنگ متعالی اسلام را رشد داده با برداشت‏ صحیح از اسلام برای تمام جوانب زندگی همچون:احساس،رفتار،عبادات،کار، دستمزد،مالکیت،ثروت،اقتصاد،جامعه،سیاست،دولت،بازرگانی،پاداش، مجازات،ارائه طریق کند و با تطبیق مسائل اسلامی در زندگی روزمرّه موجبات‏ سعادت دین و دنیای مسلمانان را فراهم آورد.سید قطب برای تحقق آرمان اسلامی‏ و الهی خود بی‏وقفه و سرسختانه می‏کوشید تا آنکه سرانجام در 1954 به جرم شرکت‏ در ترور"جمال عبد الناصر"بازداشت و به پانزده سال زندان با اعمال شاقّه محکوم‏ می‏گردد.او دخ سال از این مدت را در زندان‏"لیمان تره‏"گذراند و با وساطت رئیس جمهور وقت عراق‏"عبد السلام عارف‏"از زندان آزاد می‏شود ولی پس از یکسال‏ یعنی در 1965 کتاب جدیدی به نام‏"معالم فی الطریق‏"به چاپ می‏رساند که‏ مجددا به همراه عده‏ای از اعضاء"اخوان المسلمین‏"دستگیر و در 1966 م از سوی‏ دادگاه امنیتی دیوان عالی کشور به اعدام محکوم می‏گردد.با انتشار این خبر تظاهرات‏ اعتراض آمیزی در نقاط مختلف جهان از سوی انجمن‏ها و مراکز اسلامی‏ بر پا و مراکز اسلامی و شخصیتهائی چون:رهبران چهار حزب در پاکستان،اتحادیه‏ اسلامی انگلستان‏"فتحی یکن‏"دبیر کل جماعت اسلامی لبنان،چهل شخصیت‏ دینی و علمی لبنان،مجلس شورای ملّی تونس،مفتی کشور تونس،ولی عهد اردن، جمعیت مؤسّسان سودان،علاّل الفاسی رهبر حزب استقلال مراکش احمد الخطیب یکی از رهبران نهضت مردم مغرب،رئیس رابطة العلماء عراق،شیخ‏ أمجد الزّهاوی..........
یا ارسال پیامهائی برای عبد النّاصر خواستار تجدیدنظر در حکم اعدام او شدند ولی علی رغم موج گسترده اعتراضات درداخل و خارج،حکومت مصر در سحرگاه‏ روز 9/8/1966 حکم اعدام را به مرحله اجرا درآورد.3

سید معتقد به وجود روحیه‏ای اصیل و اسلامی در کشور مصر بود،مقصدی که‏ جوانان با شور و اشتیاق تمام به آن روی آورده و در راه آن با مبارزه و جهاد تا سر حد شهادت فداکاری و ایثار می‏کنند،همین باور او را بر آن داشت تا همه مطالعات‏ ،مشاهدات،تجارب شخصی و تلاش خود را در راه اعتلای اسلام به کار بسته و چون‏ سربازی از جان گذشته به میدان اندیشه و کار و تحقیق و تالیف وارد شود و در زمینه‏ های مرتبط با این هدف تالیفات با ارزشی به میراث فرنگی غنی اسلامی تقدیم‏ دارد،این نوشته‏ها غالبا"با موضوعات مختلف ادبی،تربیتی،سیاسی،اقتصادی،اجتماعی،فلسفی و دینی نگارش یافته و در سطح کشورهای اسلامی و عربی‏ انتشار یافته است.آثار او در مجموع به بیست و پنج کتاب بالغ می‏شود،این آثار به‏ جز کتابهائی است که به او نسبت داده شده و اکنون در دسترس نمی‏باشد،و چه بسا به‏ صورت مقالاتی در روزنامه یا مجله‏ای منشر گردیده و از دست رفته باشد." امریکا التّی شاهدت‏"،شخصیات‏"،"القصه بین التوراة و القرآن،" المنطق‏ الوجدانی فی القرآن و.......از جمله این‏گونه آثار بشمار می‏روند.مجموعه آثار سیذ قطب را می‏توان به دو دسته ادبی و دینی و به شرح زیر تقسیم کرد.4
آثار ادبی: الف)نق و تحلیل: 1-مهمّة الشاعر فی الحیاه.
2-التصویر الفنی فی القرآن.
3-مشاهد القیامة فی القرآن.
4-النقد الادبی اصوله و مناهجه.
5-نقد کتاب مستقبل الثقافة مصر.
ب)قصّه: 6-طفل من القریهـ
7-الاطیاف الاربعه.
8-الاشواک.
9-المدینه المسحورة.
ج)تعلیم و تربیت:
10-القصص الدینی.
11-الجدید فی اللغه العربیه.
12-الجدید فی المحفوظات.
13-روضه الطّفل.
آثار دین یو اجتماعی: 14-العداله الاجتماعیه فی الاسلام.
15-السّلام العالمی و الاسلام.
16-نحو مجتمع اسلامی.
17-فی ظلال القرآن.
18-خصائص التصّور الاسلامی.
19-معرکة الاسلام و الرّأسمالیة.
20-الاسلام و مشکلات الحضاره.
21-دراسات اسلامیه.
22-هذا الّدین.
23-المستقبل لهذا الّدین.
24-معالم فی الطریق.
25-فی التاریخ فکرة و منهاج.
کتابهای یاد شده به جز قصائد و داستانها و مقالاتی است که در روزنامه‏ ها و مجّلاتی مانند:الّرساله،اللّواء،الجدید،الدّعوه،الصّرخه،مصر الفتاه، المسلمون،الاشتراکیه و..........منتشر شده است.برخی از این‏گونه آثار عبارتنداز:
قصائد: الف-الشّاط؟المجهول.
ب-حلم الفجر.
ج-قافلة الّرقیق.
د-نهایة المطاف.
ه-حلم قدیم.
و-انتهینا.
ز-فی الصّحراء.
ح-من بواکیر الکفاح.
داستان: الف-من الاعماق.
ب-الی الاسکندریه.
ج-سوق الرّقیق.
د-تلمیذه.
هـ-عذراء.
و-خطیئه.
ح-أب.
مقالات: الف-نحن الشعب.
ب-التکلة الاسلامیه.
ج-الی الاحزاب الاسلامیه.
د-مدارس للسخط.
هـ-دفاعا عن الفضیله.
مقالات د رنقد آثار بزرگان در زمینه‏های شعر،ادب،داستان‏ الف-خان الخلیلی از نجیب محفوظ.
ب-الملک و ادیب از توفیق الحکیم.
ج-همزات الشیاطین از عبد الحمید جوده السحّار.
د-وحی الاربعین و سارة از عباس محمود العقّاد.
هـ-شعر محمود ابو الوفا.
و-ادب الّرافعی.
ز-دعوة الکاشانی الی مؤتمر الاسلامی.
ح-ماذا خسر العالم بانحطاط المسلمین.
ط-بین الفلسفه و العلم از علی ادهم.
ی-دفاعا عن البلاغه از محمّد حسن الزّیات.
س-من مفازقات التفکیر از اسماعیل مظهر.
ع-التّناسق الفنی فی القرآن.
ف-هذه هی الاغلال از عبد الله القصیمی.
کوشش برای جمع‏آوری و ارائه یک تفسیر نوین از قرآن‏که فهم آن آسان باشد از مدّتها قبل موردنظر برخی از علماء و دانشمندان قرار داشت.تفسیر رشید رضا که‏ درسهای محمّد عبده را جمع‏آوری کرده و به نام تفسیر المنار منتشر شد و نمونه‏ای از این‏ تلاش است.البته رشید رضا فقط دوازده جزء از این تفسیر را جمع‏آوری و به چاپ‏ رساند،پس از او شیخ مراغی و محمد فرید و جدی دنبال این کار را گرفته و تفسیرهای‏ مختصر و ساده‏ای بر قرآن نوشتند.

در همین زمینه سید قطب تفسیر"فی ظلال القرآن‏"را به سبک جدید و ساده‏ درسی جزء جزء نگاشت،چند جزء از این تفسیر را آقای‏"احمد آرام‏"ترجمه نموده و به‏ نام‏"در سایه قرآن‏"منتشر کرد.سوره‏های حمد و بقره از این تفسیر را نیز آقای‏ دکتر مصطفی خرّم‏دل در یک جلد بزرگ به فارسی برگرداند.دکتر محمد یوسف‏ موسی استاد دانشگاه قاهره در شمارهء اوّل از مجلّد 25 مجلّه الازهر سال 1373 هجری مقاله مبسوطی درباره تفسیر فی ظلال القرآن نوشت و به روش بحث‏ و امتیازات این تفسیر اشاره کرد.این تفسیر با اسلوب و روش بدیع سهل‏ترین راه فهم‏ قرآن در اختیار شیفتگان و علاقه مندان به کلام الهی می‏گذارد..برای کسانی که مایل‏ باشند به‏طور مستقیم به معانی و مقصود کلام الهی برسند صرفنظر از اضافات‏ و تفصیلات بهترین تفسیر و مرجع می‏باشد5.آری به حقیقت قرآن چراغی است‏ که شعلهءآن فرو نمی‏نشیند،چشمه زاینده‏ای است که واردان بدان از آن نمی‏کاهند. نشانه‏هائی است که روندگان بی آنهاره نمی‏یابند دلیل کسی است که به آن سخن‏ می‏گوید،نگهئارنده کسی است که به آن عمل کند،سپر کسی است که به برگیرد، دانائی کسی است که در گوش دارد..........
سیّد قطب در مقدّمه این تفسیر تحت عنوان:در سایهء قرآن می‏گوید:در قرآن‏ نعمتی است که أرج و ارزشش را نمی‏شناسد جز کسی که خود از آن چشیده باشد، نعمتی است که بر عمر می‏افزاید و پاکیزه و مبارکش می‏گرداند".......سپس‏ می‏افزاید"روزگاری در سایه قرآن آرمیده و از آن اوج به جهالتی بی ارزش و ناچیز عشق‏ می‏ورزند و در راه آن می‏کوشند........در سایه قرآن می‏دیدم که میان انسان همانگونه‏ که خدایش خواسته و میان این جهانی که پروزدگارش آفریده همنوائی و هماهنگی‏ استوار و زیبایی برقرار است..........در سایه قرآن انسان را آن اندازه بزرگ می‏دیدم که با مقیاسهای گذشته و آینده بشر قابل محاسبه و بیان نیست،او با نفخه‏ای ربّانی‏ انسان است
"فاذاسوّیته و نفخت فیه من روحی فقعو اله ساجدین‏".
(آنگاه که‏ او را آراسته و پیراسته نمودم و از روح متعلّق بخود در او دیدم پس برایش سجده‏ و تعظیم کنید)حجر 29/او با این نفخه جانشین خدا در زمین است:
"و اذ قال ربّک‏ للملائکه انّی جاعل فی الارض خلیفه‏".
(آنگاه که پروردگارت به فرشتگان گفت: در زمین جانشینی قرار می‏دهم)بقره 30/و هر آنچه در زمین است همه‏ از بهر او سرگشته و فرمانبردار:
"و سخّر لکم ما فی السّموات و ما فی الارض‏ جمیعا"
(آنچه از نعمتهای الهی در آسمانها و زمین است همه را مسخّر شما کردیم) جاثیه/13.
در سایه قرآن آموختیم که درین جهان بیکران تصادف کوروکرو جهش ناگهانی‏ فاقد اعتبار است
"انّا کّل شی‏ء خلقناه بقدر"
(ما هرچیزی را به اندازه و بمقتضای‏ حکمت آفریدیم)(قمر/49).در سایه قرآن با خاطر آسوده و اندرون آرام و دل روشن‏ به زندگی ادامه و دست خدا را در هر کار و هر امری می‏دیدم......در سایه قرآن‏ مطمئن شدم که هیچگونه اصلاحی برای ساکنان زمین و هیچ آسایشی نصیب‏ بشریت نمی‏گردد و ترقّی و تعالی و برکت و طهارت و همگامی و هماهنگی با قوانین‏ جهان و فطرت حاصل نمی‏شودمگر با برگشت به سوی خدا.آری برگشت دادن همه‏ امور زندگی به آئین خدائی و منهج الهی که مقررات آن را خداوند در کتاب خود،قرآن‏ مجید برای بشریت روشن کرده است‏"6.
در کتاب التصویر الفنی فی القرآن بیشتر روی تصاویر قرآنی و جنبه‏های خیال‏ انگیزی و صحنه پردازیهای هنری آن تکیه شده است.سیّد قطب در مقدمه این کتاب‏ در فصل چگونه قرآن را یافتم،می‏گوید:
"مرا با این کتاب سر و سرّی است،خردسال بودم که قرآن را می‏خواندم ولی نه‏ توانئی درکآن را داشتم و نه همای اندیشه‏ام می‏توانست برستیغ بلند معانی و اغراض عالی آن نشیند و افق‏های گسترده آن را نظاره کند،امّا با این همه میلی بدان‏ را در دل خویش احساس می‏کردم.....مصادیق ساده‏ای که در آن روزگار راهزن خیالم‏ بود تصویری بود بود که پس از خواندن آیاتی چون:"و من الناس من بعید اللّه علی‏ حرف-حج/11"،"واتل علیهم نبأ الذین آتیناه آیاتنا فانسلخ منها-اعراف/176" در بربرم مجّسم می‏شد......در گنجینه خیال من از اینگونه تصاویر فراوان بود که هم‏ تامل درآنها برای من لذّت انگیز می‏نمود و به سبب آنها شوقم در خواندن قرآن‏ فزونی می‏گرفت و هربار که قرآن می‏خواندم همان تصاویر کودکانه را دنبال می‏کردم، دریغا که آن روزگاران خوش با همه خاطره‏های ساده و شیرین آن سپری شد و دوره‏ دیگر آمد وارد مراکز علمی شدم و به مطالعه تفاسیر قرآن پرداختم و از زبان استادان‏ خود تفسیر آیات را شنیدن گرفتم.........تا آنکه مستقیم به قرآن باز گشتم،مصحف‏ عزیز را در کنار گرفتم و کتب تفسیر به سوئی نهادم و باز همان تصاویر دل کش‏ و لذیذ گذشته را در آن باز یافتم جز آنکه دیگر به سادگی آن روزگاران نبود.زیرا برداشت‏ من از آنها دگرگون شده بود و آگاه شده بودم که در کجا ایراد است و در کجا نیست، به‏هرحال افسون همان افسون و جاذبه همان جاذبه بود،سپاس خدای را که قرآن‏ را از نو باز یافته بودم بر آن شدم که نمونه‏هایی جدید از این تصا.یر دل پسند راکه در قرآن‏ باز می‏یابم به مردم بنمایانم و از جمال هنری قرآن پرده‏هایی چند بردارم و از آن‏ قدرت شگرفی که توانسته است با معدودی واژه‏های مجرد کاری کند که کلک هیچ‏ نگارگر و دوربین هیچ عکاسی نمودن،آن را نمی‏تواند سخنی گویم.دست به کار این‏ پژوهش شدم امّا چه دیدم؟گویی حقیقتی تازه بر من آشکار شده بود،مدار قرآن‏ بر تصویر استوار بود و در تمام اغراض روش تعبیر مطالب غیراز مسائل تشریعی‏ بر همان پای تصویر بنا شده بود،هنگامی که به پایان این پژوهش رسیدم گویی زایشی‏ نو از قرآن در خویش احساس کردم چنان‏که گویی هرگز ندیده بودم‏ ............."7.
نویسنده تصویر الفنی پس از این مقّدمه ضمن ارائه فصولی متنوع از افسران قرآن‏ و راز جاذبه آن،از تصویر هنری،نقش خیال و تجسّم،هماهنگی هنری،ویژگیهای‏ هنری داستان،شخصیت نگاری و روش قرآنی.........به تفصیل سخن می‏گوید و رمز جاودانگی این آهنگ دلنشین و کلام الهی را برمی‏شمارد.
سید قطب در متاب النفد الأدبی أصوله و مناهجه به وظیفه نقد ادبی از نظر فنّی‏ و بیان ارزش موضوعی و ارزشهای تغبیری و احساس آن و تعیین جایگاه آن در خطّ سیر ادب و مشخص کردن آنچه که به میراث ادبی زبان و جهان ادب افزوده است‏ و اندازه‏گیری میزان تاثیرپذیری از محیط و تاثیرش در آن بحث و گفتگو می‏کند.به‏ عقیده او نقص چشمگیر این است که اصولی که در حدّ کفایت روشن باشد برای‏ نقد ادبی وجود ندارد.و همینطور روشهایی نیز وجود ندارد که این اصول آن را به دنبال‏ کند و بیشتر آنچه که پیرامون این موضوع نوشته شده اجتهاد شخصی است و مادامی‏ که اصول وضع نشده و روشهای این مسأله به حدّ کافی مشخص نگردیده باشد کافی‏ به نظر نمی‏آید،طبیعی است بررسیهای نقدی تطبیقی زیاد و متنوعی در مورد ادب‏ و ادبار وجود دارد،امّا این چیزی غیراز یررسیهایی است ک موضوع نقد یعنی اصول‏ و روشهای آن به عهده دارد و قوانین آن را وضع کرده و روشهای آن راتعیین نموده‏ و نشان می‏دهد.بنابراین کتاب باتوجّه به طبیعت مباحثش به دو بخش تقسیم‏ می‏شود در بخش اوّل مؤلّف کوشیده است اصول و قواعدی برای نقد در قدیم‏ و جدید می‏پردازد.بخش اول نمونه محسوس برای نظرّیات مجرد و اجرائی عملی‏ برای روشهای مقرّر می‏باشد و در بخش دوم از روشها که عبارتند از روش نقد فنیّ، روش تاریخی،روش روان‏شناسی و روش متکامل که شاید جامع‏ترین تقسیم‏ از روشهای نقد باشد سخن می‏گوید8.
در کتاب:فی التاریخ فکره و منهاج،ضمن بررسی بازنویسی تاریخ اسلامی د رتعریف تاریخ می‏گوید:"تاریخ تنها حوادث نیست بلکه تفسیر این حوادث‏ و راهیابی به پیوندهای آشکار و پنهان است که از جمع‏آوری آنها یک مجموعه زنجیره‏ ای بهم پیوسته در امتداد زمان و محیط بمابه موجودی زنده بوجود می‏آید. و در ادامه تاکید می‏کند تاریخ اسلامی بخاطر علل و جهات خاص انسانی لازم است با شیوه روش خاصّی‏ بازنویسی و تدوین گردد".او با اشاره به نقص اظهار نظرهای موّرخین اروپایی از روی‏ داده‏های اسلامی و بحث‏های مستشرقین و تاریخ ما در شکل عربی قدیم پیشنهاد می‏کند بازنویسی مجدد تاریخ اسلامی در چند مرحله:اسلام در عهد پیامبر(ص) یا مرحله نفوذ و گسترش اسلام دوره انحطاط و توقف نفوذ و گسترش اسلام-و دنیای‏ امروز اسلام به شیوه خاص و با نزاهت کامل انجام گیرد،او ارزش اینگونه بحث‏ و برسیهای را در تجزیه و تحلیل،اتخاذ روش و ارائه خط و جهت و ترسیم راه‏ و مسیر می‏داند که هرگاه مورخ و پژوهشگر در این کار موفق گردد بالاترین توفیقات‏ را بدست آورده است‏9.
آثار اسلامی به جای مانده از سید قطب نشان می‏دهد که او اسلام را یک ائدولوژی‏ جهانی و همه‏جانبه می‏داند که در هر عصر و زمانی برای بشریت لازم و ضروری بوده‏ و دستوراتش قابل اجرا می‏باشد.او در کتاب:معرکه الاسلام و الرسمالیه‏10: می‏نویسد:"اگر می‏خواهی اسلام عامل نجات باشد باید حکومت کند و باید فهمید که این دین نیامده است تا در معابد گوشه‏نشین شود،نیامده است تا در درون دلها لانه‏ بگیرد بلکه آمده است حکومت کرده و زندگی را به وضع شایسته‏ای اداره کند،آمده‏ است تا اجتماعی مترقّی،کامل و مطابق با اسلوبی که خود در باب زندگی دارد بسازد، اگر بخواهیم اسلام در برابر مشکلات اجتماعی و قومی و دیگر مشکلات مقامت‏ کند،دردهای ما را درمان کند برای ادای علاج آنها راه چاره نشان دهد باید با حکومت‏ و تشکیلات حکومتیش افکار و مقررات خود را به مرحله اجرا درآورد،اسلام نمی‏تواند بدون حکومت،ثروت را طبق احتیاجات اجتماعی توزیع کند و میان‏ کار و پاداش تعادل برقرار سازد یا تساوی امکانات در زندگی برای عموم فراهم نماید و نیرهای عاطل را به کار و تولید بسیج کند یا اعضاء دولتش را وادار کند که در مجامع‏ بین‏المللی موقعیت خاص برای خود تحصیل کند و یا لشکر آماده و نیروی مجهّز داشته باشد.........من با ایمان کامل معتقدم که تنها راه نجات ما مسلمانها از گرفتاریها بازگشت بسوی یک عقیده محکم و بزرگ است تا این پستی‏ و بی ارزشی را از دامان ملل اسلامی فرو ریزد و زندگی این امت را از حرکت و فعالیت‏ و روح پیشرفت پر سازد و این عقیده محکم و پر مایه برای کشورهای ما و ممالک مشابه آن‏ فقط اسلام است.
آری اسلام باید حکومت کند،زیرا اسلام از اول هم به ماهیت حکومت آگاه بوده‏ و هم به طبیعت زندگی آشناتر است،لذا اسلام بدون حکومت و ملت مسلمان بدون‏ اسلام معنی ندارد.خداوند در قرآن می‏فرماید:"و من لم یحکم بما انزل الله ولئک‏ هم الکافرون‏":(کسانیکه حکومت نمی‏کنند به آنچه خدا نازل فرموده است‏ بر صفحه حقایق پرده می‏کشند،آنها گروه کافرانند)این آیه تصریح می‏کند که‏ حکومت باید حکومت اسلامی‏باشد و کسی که مخالف با حکومت اسلامی است‏ نمی‏تواند مدعی مسلمانی باشد.)11
سید قطب عقیده دارد دین اسلام نظامی است که کسانی که تن به ضعف و ذلّت‏ میدهند مستوجب عذاب الیم می‏باشند.او عقیده دارد اسلام پیروان خود را در راه‏ احقاق حق به مبارزه و جنگ تحریض و تشویق میکند،و می‏فرماید هرکس در راه‏ طلب حقش کشته شود شهید است.او عقیده دارد اسلام مردمی را که در مقابل‏ حکومت ظالم سکوت کرده و کوچکترین عکس العملی از خود نشان نمی‏دهند بیم‏ داده و می‏ترساند او در کتاب‏"در اسات اسلامیه‏12تحت عنوان:الاسلام یکافح‏ (اسلام مبارزه می‏کند)می‏نویسد:
آنهائی که خیال می‏کنند مکتبهای اجتماعی دیگر دنیا می‏توانند آنچنان‏که اسلام‏ می‏تواند با ستمگران و یاغیان مبارزه کرده و از ستم دیده و زجر کشیده‏های محروم‏ اجتماعات بشری دفاع کند یا اشتباه کرده یا مغرضند یا از اسلام و حقیقت آن چیزی‏ درک نکرده‏اند.و آنهائیکه خیال می‏کنند مسلمانن ولی‏ با ستمگریها و بیدادگریها نمی‏جنگند و از حقوق همه رنجدیده‏ها و ستم کشیده‏های‏ جهان دفاع نمی‏کنند یا اشتباه می‏کنند و یا منافقند و یا از اسلام چیزی نفهمیده‏اند. زیرا اسلا م واقعی نهضت آزادی بخشی است که نخست دل افراد و سپس اجتماعات‏ بشری را از ترس قیدوبند زورمندان آزاد می‏سازد و اگر به بیند ظلم و ستم در جائی‏ برقرار است و کسی به فریاد مظلومین نمی‏رسد باید در وجود داشتن ملت مسلمان‏ در آن محیط شک کرد زیرا از دو حال خارج نیست یا اسلا هست و یا نیست،اگر هست‏ که اسلام مبارزه و جهاد پی گیرو دامنه‏دار و سپس شهادت در راه خدا در راه حق‏ و عدالت و مساوات است و اگر نیست نشانه آن است که همه به ورد و ذکر مشغولند، می‏خواهند که از آسمان خیر و برکت و آزادی و عدالت ببارد ولی هرگز دعای‏ آنها مستجاب نخواهد شدو هرگز خداوند در وضع قویم دگرگونی ایجاد نمی‏کند مادامی که خود وضع را تغییر ندهند پس اسلام چیست؟اسلام یک عقیده‏ و طرز فکر انقلابی است انقلاب در تمام شئون زندگی.....انقلاب در فکر در ادراک‏ و احساس در راه‏های زندگی،در روابط فرد و اجتماع.........انقلابی که‏ خواستار برقراری مساوات کامل بین همه مردم دنیاست که هیچکس را بردیگری‏ جز با پرهیزکاری برتری نباشد"13
درباره کتاب دراسات اسلامیه سید قطب،استاد محب الدین خطیب سر دبیر سابق مجله الازهر در مقدمه‏ای که بر این کتاب نوشته ضمن تحسین مطالب کتاب‏ و بحث‏های متنوع آن‏که با زبان قدرت درباره حقائق گفتگو می‏کند از آن به‏ ادب القّوة تعبیر می‏نماید14
محمد علی قطب در کتاب سید قطب اوثورة الافکر اسلامی با نگرش مبسوطی‏ به نوشته‏های سید قطب ابعاد و جوانب شخصیت فکری او را ترسیم کرده و نقاط بارز آن را در دقت و دور اندیشی،پایداری،ایمان به جامعیت اسلام و روحیّه انقلابی‏ او نشان می‏دهد و نمونه‏های آن را به ترتیب از کتابهای:تفسیر فی ضلال القرآن بخش‏ تفسیر سوره اسراء و کتاب السّلام العالمی و السلام بحث طبیعت صلح در اسلام‏ و کتاب التصویر الفنی فی القرآن قسمت‏"قرآن را یافتم‏"و کتاب دراسات اسلامیّه‏ مقالات:خذوالاسلام جملة و محطم الطواغیت شاهد مثال می‏آورد.کتاب معالم‏ فی الطریق که سید قطب در آن سیاست‏های شیطانی دنیای غرب و شرق را برملا نموده موجب می‏شود که دولت مصر به دستور اربابان خارجی خود او را به پای‏ میز محاکمه بکشاند و کتاب او را از کتابهای ممنوع و مضرّ اعلام نماید.
اغلب تالیفات سید قطب به زبانهای مختلف دنیا از جمله انگلیسی،افغانی‏ ترجمه و منتشر شده‏اند و بخش عمده‏ای از آنهانیز به زبان فارسی ترجمه شده‏ است،کتابهایی مانند:مشاهد القیامه فی القرآن-التصویر الفنی فی القرآن- الاسلام و مشکلات الحضاره-خصائص التصور الاسلامی و مقّوماته-السّلام‏ العالمی و الاسلام-معرکه الاسلام و الراسمالیه،هذا الدین،المستقبل لهذا الدین‏" متفکر اسلامی عّلال الفاسی رهبر حزب استقلال مراکش در مجله العالم المغربیه‏ شماره 16-1386 می‏نویسد:"سرانجام نویسنده بزرگ اسلامی سیّد قطب‏ و دو نفر از همزمانش را به اتّهام فعالیت علیه دولت به اعدام محکوم کرده و آنها را به‏ شهادت رساندند،آری این سرنوشت همه دعوت کنندگان به خیر و پاکی است‏ و آنان نیز مشتاقانه از شهادت استقبال نمودند.
از نوشته‏های سید قطب روشن می‏شود علّت اصلی اعدام او موضوع‏ تفکر و اندیشه،حکومت اسلامی بوده است موضوعی که او را به جوخه دار سپرد. آیا واقعا"تفکر و اندیشه درباره پیدایش حکومت اسلامی مجازاتش بازداشت و شکنجه و سالها زندان و اعدام است؟"
مجلّه الدّعوه ارگان حزب إخوان المسلمین در شماره چهارم،سال بیست و پنجم‏ 1396 می‏نویسد:"هنگامی که ماموران دولتی به خانه سسید قطب ریخته‏ و او را دستگیر ساختند در منزلش جز کتابهای:فی ظلال القرآن،معالم فی الطریق، مشاهد القیامه فی القرآن،مستقبل لهذا الدین،العدالة الاجتماعیة فی الاسلام، و دهها کتاب دیگر که عمرش را در نگارش آنها صرف کرده بود چیز دیگری نیافتند ......."در ادامه می‏افزاید:"سید قطب نویسنده بزرگ اسلامی را به خاطر داشتن‏ کتابهای:فی ظلال القرآن-العدالة الاجتماعیه و معالم فی الطریق به چوبه‏ دار آویختند و تالیفات او را در مصر ممنوع نمودند در حالیکه به سرعت در سرتاسر کشورهای اسلامی منتشر می‏گشت‏".
اغلب افراد خانواده قطب مانند او اهل علم و فضیلی و مبارزات اجتماعی علیه‏ ظلم و ستمگران بودند از جمله آنها برادر دانشمندش محمد قطب است که صاحب‏ آثار زیر نیز می‏باشد:
1-لالنسان بین المادیة و لالسلام.
2-جاهلیة القرن العشرین.
3-شبهات حول الاسلام.
4-منهج الفن الاسلامی.
5-منهج التربیة الاسلامیة.
6-معرکة التقالید.
7-فی النفس و المجتمع.
8-التّطور و الثّبات فی حیاة البشر.
9-دراسات فی النفس الانسانیة.
10-هل نحن مسلمون؟
11-قبسات من الرسول.
12-دراسات القرآنیة.
محمد قطب مانند برادرش سید قطب سالها بخاطر این تالیفات تحت نظر و دربازداشت بسربرده و برخی از کتابهای او نیز به فارسی ترجمه شده‏اند.
همچنین خواهران سید قطب،حمیده و امینه قطب و پسر خواهرش رفعت‏ بکر الشامی از علاقه مندان به اسلام و منادیات عزت و سربلندی مسلمانان بودند.
نمونه‏ای از کتاب:فی التاریخ فکره و منهاج‏15.

اگر مقدر بود جهان اسلامی متلاشی گشته و از میان برود باید در خلال قرون‏ گذشته که در فشار و ضعف بسر می‏برد به نابودی کشیده می‏شد،زمانی که عالم‏ اسلام در بند غل و زنجیر گرفتار و نیروی هرگونه حرکتی به ضعف مبدل گشته بود آنهم پس از سالیان بسیاری که رایت تمدّن بشری را به دوش می‏کشیده که در پی آن به‏ حالت رخوت و سستی درآمده و استعمار غربی هر نوع فرصتی را در چهار چوب‏ جهان اسلام غنیمت شمرده و بخش عمده کره ارض را تحت سیطره خود درآورده‏ بود،که در این رهگذر سینه جهان اسلام محل ثقل استعمار غربی تلقّی می‏شد.
اگر تقدیر این بود که عالم اسلامی مضمحل گشته از بین برود،بدون تردید در دوره‏ ضعف و سستی خود و ایام جوانی و قدرت استعمار مرده بود......ولی دیدیم این‏ امّت نمرد،بلکه چون یک اندام تنومند و قوی هیکل،قید و زنجیرها را پاره کرده‏ و در برابر استعمار سالخورده قد برافراشت.
زمانی که انسان به اوضاع جهان امروز نظر می‏کند،این حرکت،بالندگی و آمادگی‏ مبارزه را در ملت‏های اسلامی آشکارا مشاهده می‏کند،حتی یک چنین جهش‏ و بیداری در دیگر ملت‏های استعمار شده جهان کنونی به چشم می‏خورد،و این امید پیدا شده و خون تازه‏ای در رگهای آنان به جریان افتاده است و نهایه از بین‏ خاکسترها نور کمرنگی سوسو میزند که بی شک در آینده مشتعل خواهد شد.
اکنون این سئوال مطرح است،چه باعث شد که ملّت‏های(ستمدیده)پس‏ از قرن‏ها ضعف و انحطاط و غفلت زدگی دو مرتبه زنده گشته و از حالت خواب به‏ هشیاری رسیده‏اند؟
رمز بالندگی این امّت عقیده قوی و عمیقی است که استعمار بعد از فشارهای‏ فکری و روحی و اجتماعی و سیاسی نتوانسته آن را نابود ساخته و از میان بردارد.....
آری این اعتقاد،پیروانش را به بزرگی و آقائی فرا می‏خواند
و لله العزة و لرسوله‏ و للموءمنینن-
منافقون/8(عزت مخصوص خدا و رسول و اهل ایمان است).
همچنانکه عقیده راسخ گروندگانش را برای نیل به این بزرگی و عظمت به‏ مقاومت و مبارزه با قدرتهای جائر و عدم سازش با ابر قدرتها فرا می‏خواند،هرچند که‏ نیروی مادی آنها خیره کننده باشد،زیرا نیروی مادی تنها،موجب خوف و ترس‏ ایمان آورندگان بخدای قاره و آفریننده آسمانها و زمین نخواهد شد.
این عقیده مستحکم رمز بقاء و بالندگی این ملت‏ها گردیده و موجب نهضت‏ و خیزش آنها شده است.بلی این همان عقیده‏ای است که تمامی جنبش و خیزش‏ هایی که در مقابل استعمار به فعالیت برخاسته‏اند به اصلی از اصول آن باز می‏گردد.
این مساله یک حقیقت شایان توجه که باید به آن توجه کنیم تا به اهمیت‏ این عقیده در مبارزات خود واقف گردیم و بدانیم استعمار هرگز راحت ننشسته و به‏ هر وسیله‏ای می‏کوشد این عقیده را درهم کوبد و بنیانگذاران و مبلغین را در سرتاسر کشورهای اسلامی از میان بردارد و به‏طور کلّی وجود این عقیده را زنگ خطری برای‏ خود احساس می‏کند.استعمارگرچه ارزیابی درستی از این کار نداشته ولی بخوبی‏ فهمیده است که فریادها از همه سو بلند گشته و پیروان خداوند قاهر در صف‏های‏ منظم علیه او بسیج شده‏اند.
استعمار تلاش‏های زیادی بکار برد و فعالیت‏های زیادی نمود تا جائی که برخی‏ پنداشتند در کارش موفق شده و آتش مشتعل این عقیده به سردی و خاموشی‏ گراییده است.که ناگهان با جوش و فریاد سراسری ملت‏ها علیه استعمار مواجه‏ شدند.
اکنون کلیه ملت‏های اسلامی از همه سوی جهان با یک خروش علیه‏ استعمار جهانی بسیج شده‏اند و به حوادث و قضایای نهضت‏های آزادی بخش‏ در نقاط مختلف جهان چشم دوخته‏اند،طبیعی است عقائد اسلامی به مسائل‏ و نهضت‏های آزادی بخش توجه داشته و از آنها در هرجا حمایت می‏کند.
آری روز رهائی نزدیک گشته و در افق پیروزی،آثار آن طالع و فجر امید نور باران‏ شده است.جهان اسلامی،پس از این فریادها غّرشها دیگر به خواب غفلت نمی‏رود و پس از این جهشها و انگیزشها هرگز نمی‏میرد.
آری اگر مقّدر بود دنیای اسلامی بمیرد،تاکنون مرده بود،ولی عقیده زنده‏ای که‏ او را به مبارزه با دشمنان واداشته هرگز نمی‏میرد،زیرا سر چشمه این عقیده از (روح ا...)و خدا نیز(حّی لا یموت).16